Savaşa hazır bir çelik fabrikası Ukrayna ekonomisine darbe vurdu

ZAPORIZHZHIA, Ukrayna (AP) — Ukrayna’nın Zaporizhstal çelik fabrikasında kurşun geçirmez yelekler yığılmış durumda ve girişi tanksavar tuzakları koruyor. Hava saldırısı sirenleri ne zaman çalsa – ve her gün çalıyorlar – çoğu işçi, geniş alanlara dağılmış 16 bomba sığınağından birine gidiyor.

Ancak bazıları, yalnızca demiryolu vagonlarından ev aletlerine kadar her şeyde kullanılan çeliği döven yüksek fırınlardan çıkan yoğun ısıya ve kıvılcımlara değil, aynı zamanda bombardıman tehdidine de göğüs gererek erimiş metali hareket halinde tutmak için çalışmaya devam ediyor.

Tesise adını veren güneybatıdaki Zaporizhzhia şehri, cephe hattından 50 kilometreden (31 mil) daha yakın ve konut binaları ve enerji altyapısı sık sık Rus hedefi oluyor. Savaşın etkisi fabrikayı tam kapasitenin altında çalıştırdı ve 10.000 çalışanının üçte biri atıl durumda.

Ukrayna’nın metal endüstrisine verilen zarar, kazançlı bir sektöre ve savaşla çökertilmiş bir ekonomiyi desteklemek için ihtiyaç duyulan kilit işverene zarar verdi. Üretimi eski haline getirme ve malların dünya çapındaki müşterilere tekrar taşınmasını sağlama çabaları, ülkenin yeniden inşasına yardımcı olmak için çok önemli olacaktır.

Savaştan önce ekonominin temel direği olan metal endüstrisi, Ukrayna’nın ihraç ettiği malların üçte birini oluşturuyordu, ancak sanayinin kalbi olan Donetsk ve Luhansk bölgelerinin kontrolünü ele geçiren Rus güçleri tarafından alt üst edildi.

Çelik ve madencilik şirketi Metinvest için Zaporizhstal çelik fabrikasındaki yavaşlamalar acının yalnızca bir parçası. Rusya, 2014 yılında Ukrayna’nın Kırım Yarımadası’nı ele geçirdiğinden beri, şirket Rus kontrolündeki bölgelerde ekipman ve tesislerini kaybetti, işçilerin ön cepheye yöneldiğini gördü ve büyümek için yeterli güvenlikten yoksun kaldı.

Ancak Metinvest CEO’su Yurii Ryzhenkov, Associated Press’e verdiği demeçte, “Verdiğimiz en büyük zarar, Ukrayna ekonomisine verilen zarardır” dedi. “Ülkeye zarar verildiğinde, şirket doğrudan mermi isabetlerinden daha az zarar görmez.”

Zaporizhstal çelik fabrikasında, her dört fabrikadan sadece üçü çalışıyor olsa bile hayat hala yüksek fırınların etrafında dönüyor. Acımasız tıslama, dökme demir ve atık birikintilerinin ayrılmasından kaynaklanan keskin, asidik kükürt kokusuyla karışan havayı doldurur.

İşçilerin gümüş kıyafetleri, sıcaklığın 1.500 C’ye (2.700 F’den fazla) ulaştığı yüksek fırında çalkalanan kırmızı, erimiş metalden yayılan kör edici ışığı yansıtıyor.

Süreç meşgul görünüyor, ancak işçiler savaş öncesine göre daha az dökme demir erittiklerini biliyorlar.

“Sınırlıyız. Hem hammadde hem de satış açısından,” dedi yüksek fırın ustası Oleh Ilin.

Ukrayna’daki diğer sanayi kuruluşlarının aksine Zaporizhstal, topçu ateşi veya füze saldırılarından zarar görmedi. Ancak diğerleri gibi, büyümesi Rus füze saldırılarından kaynaklanan elektrik kesintileri, altyapıya verilen hasar ve bloke edilmiş Karadeniz limanları nedeniyle engellendi.

İkincisi, neredeyse 90 yıllık tarihinde işin yalnızca iki kez kesintiye uğradığı Zaporizhstal için en büyük zorluklardan biri – İkinci Dünya Savaşı sırasında ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden kısa bir süre sonra. Rus birlikleri geçen baharda fabrikadan sadece onlarca kilometre uzakta durduruldu, ancak neredeyse bir yıl sonra fabrika tam olarak toparlanamadı.

Zaporizhstal’ın ürettiği ürünlerin fiyatları daha yüksek ve bunları müşterilere ulaştırmak daha zor. Gemiler yerine trenler çoğunlukla siparişleri taşıyor, bu da sadece ulaşım için değil, üretim ve hammaddeler için fiyatları da artırıyor.

Zaporizhstal’ın genel müdürü Roman Slobodianiuk, savaştan önce Zaporizhstal’ın örneğin buzdolapları gibi cihazlarda kullanılan bir grup çelik şeridi tamamlayıp bir veya iki ay içinde teslim edebildiğini söyledi. Şimdi, üç ay veya daha uzun sürebilir.

“Her müşteri bu tür riskleri almaya hazır değil. Bu yüzden müşterilerimizin coğrafyasını küçültmek zorunda kaldık” dedi.

Zaporizhstal yaklaşık 60 ülkede müşterilerle çalışıyordu – bu yarı yarıya azaldı. Savaş, Orta Doğu’nun büyük bölümünde ve birçok Afrika ülkesinde siparişleri yerine getirme kapasitesini etkiledi.

Ukrayna Ekonomik Strateji Merkezi’nden Dmytro Goriunov, “Savaştan önce metalürjik ürünlerin yaklaşık %90’ı deniz yoluyla ihraç ediliyordu, çünkü çok daha ucuzdu” dedi.

Şimdi tesis, Polonya limanlarından ulaşılabilen daha yakın Avrupa ülkeleri ve ABD pazarına odaklanıyor.

Endüstri derneği Ukrmetallurgprom ve Oxford Economics’in verilerine göre, metal endüstrisinin kapasitesinin yaklaşık üçte biri yok oldu ve üretim yaklaşık %65 daha düşük.

Ukrayna KSE Enstitüsü, savaştan bir bütün olarak Ukrayna işletmelerine verilen zararın 13 milyar dolar olduğunu tahmin ediyor. Ekonomik üretim 2022’de yaklaşık üçte bir oranında küçüldü ve ekonomi bakanlığı bu yıl yalnızca %1’lik bir büyüme öngörüyor.

Hükümet, vatandaşların maaşlarını ve emekli maaşlarını ödemek için Avrupa Birliği ve ABD gibi müttefiklerinden gelen bağışlara güvenerek enflasyonu körükleyebilecek para basmaktan kaçınmasına yardımcı oluyor. Ukrayna geçen hafta Uluslararası Para Fonu’ndan 15.6 milyar dolarlık bir kredi paketi ile destek aldı.

Metinvest ise, Ukraynalıların Mariupol’deki tünel ve sığınaklardan oluşan labirentinden bir kuşatmayı savuşturduğu Azovstal çelik fabrikası da dahil olmak üzere iki büyük tesisini Rusya’ya kaptırdıktan sonra yeniden inşa etmeye çalışıyor.

Azovstal’ın eski bir işçisi olan 41 yaşındaki Maksym Notchenko, fabrikanın Rus saldırılarıyla kuşatılmasını uzaktan izledi: “Vücudunuzun parçaları kesiliyor gibiydi.”

Kaçtı ve geçen Nisan ayında Zaporizhstal’da çalışmaya başladı. Yaklaşık 20.000 diğer Metinvest çalışanı da aynısını yaparak işgal altındaki bölgeleri veya cephedeki çatışmaları terk etti. İşgalden önce Metinvest’in yaklaşık 100.000 çalışanı vardı, şimdi ise bu sayı 85.000.

CEO Ryzhenkov, başta Karadeniz limanlarının blokajını kaldırmak olmak üzere tedarik zincirlerini eski haline getirmenin şirketi canlandıracağını söyledi.

Ryzhenkov, “Ukraynalıların bir özelliği, başımıza gelen her şeye rağmen çalışmaya devam etmemiz, yeni çalışma yöntemleri icat etmemiz, her durumda nasıl etkili olabileceğimiz” dedi.

Metinvest’in güvenliğini ve gelişimini garanti altına almanın tek yolunun, Kırım da dahil olmak üzere Rusya’nın elindeki tüm bölgeleri kurtarmak olduğunu söylüyor. Bu nedenle şirket, Ukrayna kuvvetlerini desteklemek için kaynaklara yatırım yapıyor.

Ryzhenkov, “Zaferleri Ukrayna’ya ve burada gelişebilecek ticarete garanti verebilir” dedi.

___

AP İş Yazarı David McHugh, Frankfurt, Almanya’dan bu rapora katkıda bulundu.

Telif Hakkı © 2023 The Washington Times, LLC.